Quyền tác giả là gì? Tại sao phải đăng ký bản quyền tác giả?

Quyền tác giả là một hệ thống các quy định pháp luật về việc bảo hộ các sáng tạo văn học và nghệ thuật. Việc đăng ký quyền tác giả là điều rất cần thiết, mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho tác giả. Trong bài viết này, Quốc Việt sẽ giải đáp lý do và tầm quan trọng của việc đăng ký bảo hộ bản quyền tác giả.

Quyền tác giả (bản quyền tác giả) là gì?

Quyền tác giả (hay bản quyền tác giả) là quyền của cá nhân, tổ chức đối với tác phẩm mà tác giả trực tiếp sáng tác ra hoặc sở hữu. Có nghĩa là, các tác phẩm đó phải là sản phẩm lao động trí tuệ của tác giả mà không phải là sự sao chép từ cá nhân, tổ chức khác. Tác giả và chủ sở hữu quyền tác giả có thể là một hoặc có thể không. 

Quyền tác giả tự động phát sinh từ thời điểm tác phẩm được sáng tạo ra và được định hình dưới một hình thức vật chất nhất định, không phụ thuộc vào thời điểm công bố hoặc đăng ký bảo hộ tác phẩm.

Quyền tác giả gồm những quyền nào đối với tác phẩm?

Quyền nhân thân:

• Đặt tên cho tác phẩm;
• Đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm; nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, sử dụng;
• Công bố, phổ biến tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm của mình;
• Bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào làm ảnh hưởng đến danh dự và uy tín của tác giả.

Quyền tài sản:

• Làm tác phẩm phái sinh;
• Biểu diễn tác phẩm trước công chúng dưới bất kỳ phương thức nào;
• Sao chép tác phẩm;
• Phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm dưới dạng hữu hình;
• Phát sóng, truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua phương tiện vô tuyến, hữu tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc các phương tiện kỹ thuật khác;
• Cho thuê tác phẩm điện ảnh, phần mềm máy tính, trừ khi phần mềm máy tính đó không phải là đối tượng chính của việc cho thuê.

Tại sao cần phải đăng ký bản quyền tác giả?

Đăng ký bản quyền tác giả là thủ tục không bắt buộc nhưng thực sự cần thiết. Bởi những lợi ích thiết thực của việc đăng ký bản quyền tác giả mang lại cho tác giả không hề nhỏ.

Việc bảo hộ quyền tác giả chính là sự chứng nhận cho nỗ lực sáng tạo của mỗi cá nhân, tổ chức trong những lĩnh vực khoa học, nghệ thuật, văn học. Đồng thời, điều này cũng góp phần thúc đẩy và khuyến khích, động viên tinh thần làm việc và những lợi ích vật chất từ việc khai thác tác phẩm. Bù lại phần nào công sức đầu tư chất xám, thời gian và tài chính mà tác giả bỏ ra để sáng tạo tác phẩm đó.

Đăng ký quyền tác giả giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho tác giả - người sáng tạo ra tác phẩm. Nếu người khác muốn sử dụng tác phẩm thì phải có sự đồng ý của tác giả và có thể phải trả phí để được sử dụng tác phẩm nếu tác giả yêu cầu.

Việc đăng ký bản quyền tác giả sẽ giúp bảo vệ tác phẩm và quyền lợi của tác giả trước các hành vi sử dụng trái phép hoặc cạnh tranh không lành mạnh. Cụ thể:

• Trong trường hợp xảy ra tranh chấp, tác giả hoặc chủ sở hữu sẽ chứng minh quyền sở hữu thông qua Giấy chứng nhận đăng ký bản quyền tác giả;
• Nếu tác phẩm không được đăng ký thì chủ sở hữu phải tự thu thập, cung cấp đầy đủ các tài liệu, chứng cứ để chứng minh quyền hạn của mình đối với đứa con tinh thần đó. Trong nhiều trường hợp, việc chứng minh quyền sở hữu là rất khó, thậm chí không thể chứng minh được rõ ràng.

Thủ tục đăng ký bảo hộ quyền tác giả không quá phức tạp và không tốn nhiều chi phí. Vì vậy, khi tạo ra tác phẩm mới có giá trị thương mại, tác giả nên nhanh chóng thực hiện đăng ký quyền tác giả để tác phẩm không bị khai thác và sử dụng trái phép.

Các đối tượng được bảo hộ bởi quyền tác giả

Căn cứ Luật Sở hữu trí tuệ 2005, tác phẩm thuộc các nhóm sau đây được bảo hộ quyền tác giả:

• Tác phẩm báo chí, tác phẩm âm nhạc, tác phẩm sân khấu;
• Bài phát biểu, bài giảng và bài nói khác;
• Tác phẩm mỹ thuật, mỹ thuật ứng dụng;
• Tác phẩm khoa học, giáo trình, sách giáo khoa và tác phẩm khác được thể hiện bằng chữ viết hoặc ký tự khác;
• Tác phẩm điện ảnh, tác phẩm nhiếp ảnh, tác phẩm kiến trúc;
• Bản họa đồ, sơ đồ, bản đồ, bản vẽ liên quan đến địa hình, kiến trúc, công trình khoa học;
• Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian;
• Chương trình máy tính, sưu tập dữ liệu;
• Tác phẩm phái sinh của các tác phẩm trên.

Lưu ý: Các tác phẩm trên được bảo hộ khi được trực tiếp sáng tạo ra bởi tác giả mà không phải sao chép từ tác phẩm của tác giả khác.

Những hành vi xâm phạm đến quyền tác giả

• Mạo danh, chiếm đoạt quyền tác giả đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học;
• Công bố, phân phối tác phẩm mà chưa có sự đồng ý của tác giả và đồng tác giả (nếu có);
• Sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào làm ảnh hưởng đến danh dự và uy tín của tác giả;
• Làm tác phẩm phái sinh mà không có sự đồng ý của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả;
• Sử dụng hoặc cho thuê tác phẩm mà không có sự đồng ý của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả hoặc không trả tiền thù lao, quyền lợi vật chất khác theo quy định của pháp luật cho chủ sở hữu quyền tác giả;
• Phân phối, trưng bày, truyền đạt, giới thiệu tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông và các phương tiện kỹ thuật số mà chưa có sự đồng ý của chủ sở hữu quyền tác giả;
• Cố ý huỷ bỏ hoặc làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật bảo vệ quyền tác giả;
• Cố ý xóa, thay đổi thông tin quản lý quyền dưới dạng sản phẩm điện tử; 
• Sản xuất, phân phối, nhập khẩu, xuất khẩu, bán hoặc cho thuê thiết bị có khả năng làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật bảo vệ quyền tác giả;
• Làm và bán tác phẩm có chữ ký giả mạo tác giả;
• Xuất khẩu, nhập khẩu, phân phối bản sao tác phẩm mà chưa có sự đồng ý của chủ sở hữu quyền tác giả.

Trên đây là những thông tin Quốc Việt tổng hợp và chia sẻ để giúp độc giả hiểu rõ khái niệm quyền tác giả là gì? Tại sao đăng ký bản quyền tác giả là cần thiết? Để được tư vấn chi tiết về quyền tác giả hoặc thủ tục đăng ký quyền tác giả, quý khách hàng có thể liên hệ cho Quốc Việt theo số 0972.006.222 (Miền Bắc) - 090.758.1234 (Miền Trung) - 0902.553.555 (Miền Nam) để được hướng dẫn chi tiết.

Các câu hỏi thường gặp về đăng ký bản quyền tác giả